September 19, 2014

Revival van groene daken in het Utrechtse Stationsgebied?

Blog van Aorta over gebruik van het Utrechtse daklandschap met de Tuinfabriek als voorbeeld.

Over de vraag of Utrecht straks het grootste voedselproducerende dak van Nederland heeft is de laatste tijd veel geschreven in de media. Sinds juni dit jaar heeft Hoog Catharijne een daktuin met kippenhok, een initiatief van medewerkers van Corio die vanuit hun kantoor uitkijken op het dak. Een eetbare tuin die langzaam over de daken van hét winkelhart van Nederland wordt uitgerold. Brengt dit initiatief weer in beeld dat er eerder plannen lagen voor het realiseren van groene daken en gevels binnen het Stationsgebied en hoe staat het daar eigenlijk mee?

Verdwenen ambities
De gemeentelijke plannen van een aantal jaren terug rond het toepassen van groene daken en gevels in het Stationsgebied lijken al geruime tijd naar de achtergrond te zijn verdwenen. Waar het grote oppervlak aan platte daken voldoende mogelijkheden bood voor inpassing, bleek een groot aantal projecten al te ver op dreef. Waar nog wel kansen lagen lijken ook die gaandeweg uit beeld te zijn geraakt. En dan is er ineens de Tuinfabriek, een eetbare tuin op het dak van Hoog Catharijne. Weliswaar is de insteek stadslandbouw een andere dan die van energiebesparing en verbetering van het stadsmilieu, toch liggen ze in elkaars verlengde. Eten, GFT inzamelen, composteren, zaaien, groeien, oogsten, koken en eten vormen bij de Tuinfabriek het productieproces. De tuin kwam er op initiatief van Corio en wordt door medewerkers samen met omwonenden beheerd. Donderdag 25 september wordt het tweede seizoen er afgesloten met een Oogstfeest.

Hub voor gezond en eerlijk eten
Verantwoordelijk voor het concept van de Tuinfabriek is Ester van de Wiel, ontwerper en curator publieke ruimte. Met bijeenkomsten wil zij het stadslandbouwnetwerk versterken door niet alleen stadslandbouwers, maar ook de projectontwikkelaar, de vastgoedeigenaar, de architect en de journalist aan tafel uit te nodigen. Door een netwerk te bouwen van diverse expertises en belanghebbenden kunnen stadstuinen een belangrijke hub worden in de stad waar kennis kan worden verkregen over gezond en eerlijk eten, waar gecreëerd kan worden en waar ook de groene vingers in de praktijk gebracht worden. Over het nut en de noodzaak van stadslandbouw voor een groene stad schreef Anne Marie Gout eerder al een blog voor Aorta. Daarin refereert Gout aan een besluit uit 2012 van het toenmalige gemeentebestuur, dat gezondheidsaspecten structureel moeten worden meegenomen bij alle ruimtelijke ontwikkelingen in Utrecht en de rol die daarin is weggelegd voor de GG&GD.

Veranderende inzichten
De Tuinfabriek op het dak van Hoog Catharijne lijkt, met het oog op gemeentelijke ambities, dus een welkom initiatief. Het brengt ook eerdere plannen in herinnering rond de inpassing van groene daken en gevels in het Utrechtse Stationsgebied, ontstaan nadat de klimaatcrisis, luchtkwaliteit, energiegebruik en aantrekkelijke woon- en werkomgeving in beeld kwamen. Terwijl de plannen voor herontwikkeling van het Stationsgebied er toen al lagen, wijzigden de inzichten over onder andere de toepassing van groene daken sterk. Het grote oppervlak aan platte daken in het Stationsgebied bood en biedt daarvoor nog steeds veel mogelijkheden. Provincie en gemeente Utrecht namen om die reden jaren terug het initiatief tot een onderzoek naar mogelijke toepassingen. Ingenieursbureau Utrecht benaderde daarvoor de vijf grootste private eigenaren van locaties in het gebied, te weten Corio, Jaarbeurs, NS Poort, ProRail en Rabobank. Daarbij werd gekeken naar de realiseringsmogelijkheden op korte (binnen 5 jaar) en lange termijn (binnen 15 jaar) op zowel bestaande als nieuwe gebouwen.

Link naar artikel op de site van Aorta, door Maurice Hengeveld op 19-09-2014

Studio Ester van de Wiel, de Tuinfabriek