September 9, 2014

Lunchgesprekken in de Tuinfabriek

5 september 2014 - Een paar hanen op het dak van Hoog Catharijne; stadstuinen op alle 300 NS stations en een restaurant voor restproducten; dat zijn slechts enkele van de vele ambities die vrijdag 5 september gedeeld werden tijdens een lunchbijeenkomst met stadslandbouw experts in de Tuinfabriek.

Initiatiefnemer Ester van de Wiel, ontwerper en programmamaker van de Tuinfabriek, beoogt met de bijeenkomst het stadslandbouwnetwerk te versterken door niet alleen stadslandbouwers, maar ook de projectontwikkelaar, de vastgoedeigenaar, de architect, de journalist aan tafel uit te nodigen. Door een netwerk te bouwen van diverse expertises en belanghebbenden kunnen stadstuinen een belangrijke hub worden in de stad waar kennis kan verkregen kan worden over gezond en eerlijk eten, waar gecreëerd kan worden en waar natuurlijk ook de groene vingers in de praktijk gebracht worden.

Daniëlle Arets was moderator van de Lunchgesprekken. Is lector Strategic Creativity aan de Design Academy Eindhoven en ervaren debatleider.

Links: Noor Scheltema is onderzoeker Vastgoed & Ontwikkeling bij NS Stations. Zij denken na over stadslandbouwbouw op en bij NS-stations. Uitgaande van routes en routines kan er een heel stadslandbouwnetwerk gekoppeld worden aan de verschillende stations. Midden: Ilona Timmers werkt voor Corio Nederland BV en is betrokken bij het Groene Daken project dat tot doel heeft een tuinenroute op Hoog Catharijne te realiseren. Rechts: Monique Dirven werkt voor de gemeente Utrecht als projectleider Kunst in de Openbare Ruimte.

Links op voorgrond: Martin Knuijt, directeur van OKRA Landschapsarchitecten. Aan het woord Jan van de Waerdt, een zeer gedreven en ervaren stadsimker die ook in de Tuinfabriek twee volken houdt. Op de voorgrond rechts: Robbert Jongerius van Koningshof. Een nieuw Utrechts stadslandbouwbedrijf in een kas. Naast zijn werk als stadsboer studeert hij landschapsarchitectuur aan de academie voor Bouwkunde in Rotterdam

Rechts: Elsbeth Dijkstra maakt een web-radiodocumentaire over het verbouwen van groente in de stad Utrecht. Rechts: Ida Bezemer die werkt bij Surfnet (locatie Hoog Catharijne. Zij is Kippenclublid van het eerste uur. Ze houdt thuis ook een aantal prachtige kippen en heeft een kippencursus gevolgd. Zij is onze kippenfluisteraar die al menig collega zo ver heeft gekregen dat ze lid zijn geworden van de kippenclub. Zonder zo een betrokken tuin- en kippenclub lid zou de Tuinfabriek niet zo goed functioneren.

Tijdens het voorstelrondje blijkt dat vele expertises aan tafel zitten; waaronder NS, Corio en Gemeente Utrecht die proberen een goede voedingsbodem te creëren voor stadslandbouw. Stadslandbouweconoom Jan Willem van der Schans die verkent hoe stadslandbouw zich kan verhouden tot beter energiegebruik. Diverse stadslandbouwers, waaronder een stadsimker, een journalist die een documentaire maakt over het project en bewoners van Hoog Catharijne die vooral erg enthousiast zijn over de Tuinfabriek.

Ans Withagen, samen met Marijke Orthel auteur van Lekker Eetbaar Utrecht, en samen met Ester van de Wiel verantwoordelijk voor de lunch van deze middag.

Wortelsoep met Oost-Indische Kers geoogst uit de teeltbakken van de Tuinfabriek en aangevuld met sinaasappelsap en room uit de winkel.

Wat ze allen delen is een gezond geloof in het belang van stadslandbouw. “Je eigen eten verbouwen is niet alleen lekkerder en gezonder, het leert je ook leven met de seizoenen”, aldus Ans Withagen, samen met Marijke Orthel auteur van Lekker Eetbaar Utrecht, en samen met Ester van de Wiel verantwoordelijk voor de lunch van deze middag.
Na een voorstelrondje wordt verkend welke rol alle tafelgenoten vervullen; voelen ze zich vooral pionier waarbij ze gericht zijn op het ontginnen van nieuwe plekken of zijn ze meer gericht op het cultiveren en onderhouden of wellicht het zaaien of oogsten? Meer dan 40% voelt zich pionier, niet vreemd daar in Utrecht stadslandbouw nog een vrij korte ontstaansgeschiedenis kent.

Ans Withagen

Meer dan 40% van de deelnemers ziet zichzelf als een pionier.

Uit de introductieronde blijkt ook al snel dat er hiaten in het netwerk zitten; zo is er vrij geringe kennis omtrent verdienmodellen. Kennis die hard nodig is, vindt bijvoorbeeld de Koninghof. Die twee jonge landbouwarchitecten van dit recente initiatief laten weten dat ze nu enkel kunnen bestaan door subsidie vanuit de gemeente. Ook de meeste andere stadslandbouwers geven te kennen dat het lastig is om ‘te leven van de oogst’.
Jan Willem van der Schans: “stadsgrond is relatief erg duur en de opbrengst is – vanwege het kleine oppervlakte - relatief laag. Maar laten we vooral niet onderschatten dat de meeste boeren in Nederland het ook niet redden zonder subsidie. Bovendien rekenen we niet de sociale winst mee die ook geboekt wordt uit het samen verantwoordelijkheid nemen voor een stuk publieke ruimte. Zeker als we deze Tuinfabriek ook benutten voor het energiezuiniger maken van Hoog Catharijne dan kan de tuin zeker renderen.”

Jan Willem van der Schans is onderzoeker aan LEI Wageningen UR en stadlandbouwdeskundige van het eerste uur.

Kan Hoog Catharijne over een paar jaar het grootste stadslandbouwbedrijf van Nederland worden, met een grote kippentuin, rondscharrelende varkens die leven van de wat de consumenten in het stationsgebied niet meer opeten, melk en ijs van koeien, een champignonkwekerij in de kelder. Het lijkt, getuige het enthousiasme van de deelnemers, een haalbaar scenario. Voorlopig zal de Tuinfabriek niet braakliggen!

Verslag: Daniëlle Arets
Foto's: Aafke Holwerda

Ans en Sonja bereiden het dessert voor.

Een heerlijke afsluiter met aardbeien en lavendelcake. Dankje wel ans voor deze fantastische lekkere gerechten!

January 21, 2015

de tuinfabriek op de Stem van West

Elsbeth Dijkstra in gesprek met Ida Bezemer. foto: Aafke Holwerda

Tijdens het lunchgesprek over stadslandbouw op 5 september 2014 zijn er door Elsbeth Dijkstra geluidsopnames gemaakt voor de Stem van West. Aan het woord zijn Jan Willem van der Schans (stadslandbouwonderzoeker), Daniëlle Arets (moderator), Ester van de Wiel (ontwerper) en Ida Bezemer (kippenclublid). Zie hieronder de link naar de podcast.

Overal in Utrecht en ook Kanaleneiland zijn kleinschalige, soms tijdelijke moestuineninitiatieven ontstaan. Elsbeth Dijkstra onderzoekt dit nieuwe stadslandbouwfenomeen. De motieven van de tuinders zijn heel divers, maar overal wordt door middel van groente, kruiden en fruit een grotere sociale verbondenheid gekweekt.

Van de kippenclub in de Tuinfabriek op het dak van Hoog Catharijne tot de volkstuinleden in Papendorp die hun groente verbouwen voor de Voedselbank. Ontdek de pompoenen en aardperen tussen de flats in Kanaleneiland en pluk de de eetbare watermunt uit de vijver in Park Transwijk.

In deze uitzending zijn te horen: Ghita van Bergen, Annemarie Voeten en Anne Lotte van Dit Moest!, Ester van de Wiel van De Tuinfabriek, Ton Lathouwers en Peter van Burik van amateur-tuindersvereniging De Hoge Weide, Mariken Heitman en Hans Pijls van Food for Good en Elma Roelvink van Pluk de Stad.

Muziek: Bastiaan van der Vlist

link naar podcast van de Stem van West

Studio Ester van de Wiel, de Tuinfabriek